با استفاده از موتورهای الکتریکی به ساده‌ترین و کارآمدترین روش می‌توانید انرژی مکانیکی را به دست آورید. در بیشتر تجهیزاتی که به انرژی حرکتی و مکانیکی نیاز دارند از انواع الکتروموتور تک فاز استفاده می‌شود. الکتروموتور تک فاز Single phase electric motor به طور گسترده در کارگاه‌ها، دفاتر و خانه‌ها استفاده می‌شود؛ چون برق بیشتر دفاتر و خانه‌ها از نوع تک فاز است. الکتروموتور نوع تک فاز از بادوام‌ترین، ارزان‌ترین و قابل اعتماد‌ترین الکتروموتورها است.
در موتور تک فاز از خازن برای راه‌اندازی موتور استفاده می‌شود. اتصال یک خازن با سیم‌پیچ به صورت سری نشان می‌دهد که از هر دو سیم‌پیچ جریان عبوری خارج از فاز است و این اختلاف فاز برای شروع چرخش گشتاوری رد ایجاد می‌کند. یک خازن استارت الکترولیتی برای این که به بهترین زاویای فاز بین سیم‌پیچ‌های استارت و اصلی دست پیدا کند زمانی که سرعت موتور به ۷۵ درصد بار نانی رسید از مدار استارت خارج می‌شود. در این مقاله از مجموعه همیار موتور به بررسی انواع الکتروموتور تک فاز پرداخته‌ایم.
انواع الکتروموتور تک فاز
از انواع الکتروموتور تک فاز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
الکتروموتور تک فاز اسپلیت
در این مدل الکتروموتور علاوه بر سیم پیچ اصلی استارتور موتور از سیم‌پیچ راه‌اندازی یا سیم‌پیچ کمکی بهره گرفته است. در واقع به سیم‌پیچ کمکی یک سوییچ گریز از مرکز به صورت سری متصل شده است. هنگامی که سرعت موتور به سرعت ۷۵ تا ۸۰ درصد سرعت سنکرون رسید این سوئیچ باعث قطع شدن پیچ کمکی از مدار اصلی می‌شود. از موارد کاربرد این مدل الکتروموتور می‌توان به گزینه‌های زیر اشاره کرد:
- فن‌های تهویه مطبوع
- ماشین‌تراش
- آسیاب
- ماشین لباسشویی
- پمپ‌های سانتریفیوژ
- دمنده‌ها
- فن‌ها
الکتروموتور تک فاز خازنی
در این مدل الکتروموتور از دو سیم‌پیچ راه‌اندازی و سیم‌پیچ اصلی استفاده شده است. برای شروع کار سیم‌پیچ به خازن متصل می‌شود. زمانی که سرعت موتور به سرعت حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد صدم طرعت سنکرون رسید، سوئیچ گریز از مرکز سیم‌پیچ راه‌اندازی را قطع می‌کند. گشتاور استارت بالایی حدود ۲۰۰ تا ۴۰۰ درصد گشتاور نامی در این مدل الکتروموتور وجود دارد. از موارد کاربرد آن می‌توان موارد زیر را نام برد:
- کمپرسور
- تهویه مطبوع
- آسیاب
- نوار نقاله
انواع دیگر الکتروموتور تک فاز
از انواع دیگر الکتروموتور تک فاز می‌توان موارد زیر را نام برد:
الکتروموتور تک فاز دو خازنه
این مدل الکتروموتور تک فاز از دو خازن تشکیل شده است. برای تولید یک میدان دوار به حداقل دو ولتاژ تغییر فاز نیاز است. برای این منظور یکی از دو سیم‌پیچ استاتور از شبکه AC به طور مستقیم تامین می‌شود و برای تامین سیم‌پیچ ثانویه یک خازن به صورت سری متصل شده است. این مدل موتور در موارد زیر استفاده می‌شود:
- پمپ‌های تخلیه
- پمپ‌های فشار قوی
- کمپرسورهای هوا
الکتروموتور تک فاز خازن شکسته دائمی
به این مدل الکتروموتور صنعتی، الکتروموتور یکبار مصرف گفته می‌شود؛ چون تعمیر آن صرفه اقتصادی ندارد و جایگزین کردن آن ارزان‌تر است. از موارد استفاده از آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ساعت برقی
- فن‌های چند سرعته خانگی
- پنکه‌های کوچک
- دستگاه‌های ضبط
- اسباب‌بازی
- سشوار
- سازه‌های کوچک
تعمیر انواع الکتروموتور تک فاز مانند تعمیر الکتروموتورهای AC و یا DC به راحتی انجام می‌شود و این یکی از مزیت‌های الکتروموتورهای تک فاز است. برای تعمیر ژنراتور باید به نمایندگی مجاز آن مراجعه کنید. مزایا دیگر الکتروموتورهای تک فاز شامل موارد زیر می‌شوند:
- قابلیت طراحی برای ضریب توان بالا و بازدهی بهینه
- قابلیت اصلاح طراحی برای این که از کنترل‌کننده‌های سرعت استفاده شود.
- نگهداری و تعمیر آسان مانند تعمیر الکتروموتور dc
مشخصه‌های کاربردی برای انتخاب انواع الکتروموتور تک فاز
برای انتخاب الکتروموتور باید به مشخصه‌های زیر توجه کنید:
توان نامی الکتروموتور
توان نامی که با اسب بخار HP یا کیلووات KW بیان می‌شود. یکی از مشخصه‌های است که در هنگام خرید الکتروموتور باید به آن توجه کرد.
سرعت اسمی الکتروموتور یا همان سنکرون
سرعت اسمی الکتروموتورها بیشتر در سرعت 1000rpm ب، 750rpmب، rpm 1500 و 3000rpm وجود دارند. مقدار سرعت اسمی با تعداد قطب موتور رابطه‌ای معکوس دارد. یعنی با افزایش تعداد قطب سرعت اسمی موتور کاهش پیدا می‌کند.
سرعت نامی الکتروموتور RPM
سرعت یا دوز نامی همان تعداد چرخش روتور است که با واحد ppm بیان می‌شود. دور نامی انواع الکتروموتور ACبا فرکانس برق ورودی و تعداد قطب الکتروموتور رابطه دارد.
تعداد قطب الکتروموتور یا تعداد پل
در مورد تعداد پل و یا همان تعداد قطب می توان گفت که نشان می‌دهد که در هر دسته سیم‌پیچی استاتور چند کلاف وجود دارد. تعداد پل معمولا ضریبی از عدد دو است.
سخن پایانی
به ساده‌ترین و کارآمدترین روش با استفاده از موتورهای الکتریکی می‌توانید، انرژی مکانیکی را به دست آورید. در الکتروموتور تک فاز برای راه‌اندازی موتور از خازن استفاده شده است. در حداکثر تجهیزاتی که انرژی مکانیکی و حرکتی نیاز است از انواع الکتروموتور تک فاز استفاده می‌شود. از انواع الکتروموتورهای تک فاز می‌توان به الکتروموتور تک فاز اسپلیت، الکتروموتور تک فاز دو خازنه و الکتروموتور تک فاز خازن شکسته دائمی اشاره کرد. شما می‌توانید با مجموعه ما (همراه موتور) ارتباط بگیرید.