الکتروموتور، دینام و موتور الکتریکی در زندگی پیشرفته ماشینی امروزه به دفعات زیاد شنیده می‌شود. الکتروموتور نوعی موتور الکتریکی است که تبدیل انرژی الکتریکی به حرکت مکانیکی را انجام می‌دهد. ایده کلی به این صورت است که هادی حامل جریان الکتریسیته هنگامی که در یک میدان مغناطیسی قرار می‌گیرد از سوی میدان مغناطیسی بر روی آن نیروی مغناطیسی اعمال می‌شود. موتورهای الکتریکی به دو صورت دوار و خطی تولید می‌شوند. تعمیر الکتروموتور فشار قوی باید توسط نیروی‌های متخصص این حرفه انجام شود.
الکتروموتور دوار از دو بخش ثابت و متحرک تشکیل شده است. به بخش متحرک روتور، استاتور و به بخش ثابت که درون موتور است، ایستانه گفته می‌شود. گشتاور ناشی از نیروی میدان مغناطیسی باعث شده است. روتور در استاتور به حول محور خود بچرخد. هر موتور الکتریکی بر اساس ساختاری که دارد از دو جریان متناوب AC و جریان مستقیم AC تغذیه می‌کند. الکتروموتور چیست ؟ ? What is an electric motor برای دریافت جواب این پرسش تا پایان مقاله از مجموعه همیار موتور همراه ما باشید.
انواع الکتروموتور یا موتور الکتریکی از نظر جریان مصرفی
از نظر جریان مصرفی الکتروموتور یا موتور الکتریکی در دو نوع زیر تولید می‌شود:
الکتروموتور یا موتور الکتریکی با جریان مستقیم DC یا Direct Current
این نوع موتورالکتریکی آرمیچری آهنربای الکتریکی دارد. سوییچ گردشی که در این نوع الکتروموتور وجود دارد کموتاتور است که باعث برعکس شدن جریان الکتریکی در هر سیکل آهنربای الکتریکی در آرمیچر می‌شود تا آهنربای دائمی که بیرون آرمیچر وجود دارد را جذب و دفع کند. از انواع موتور الکتریکی با جریان مستقیم می‌توان به گزینه‌های زیر اشاره کرد:
- الکتروموتور DC سری
- الکتروموتور DC شانت shunt
- الکتروموتور DC مرکب Compound
- الکتروموتور DC کمپوند اضافی
- الکتروموتور DCکمپوند نقصانی
برای تعمیر الکتروموتور dc باید به متخصصانی که در زمینه فعالیت می‌کنند، مراجعه کنید.
الکتروموتور یا موتور الکتریکی با جریان متناوب AC یا Alternative Current
این نوع موتور الکتریکی از عمومی‌ترین الکتروموتورها است که در مصارف خانگی و صنعت استفاده می‌شود. از مزایای استفاده از آن می‌توان به گزینه‌های زیر اشاره کرد:
- طراحی آسان‌تری نسبت به موتور الکتریکی DC دارد.
- مستحکم
- هزینه نگهداری و تعمیر الکتروموتور ac پایین است.
- اتصال کامل و آسان به یک منبع تغذیه
الکتروموتور AC سنکرون Synchronous و الکتروموتور AC آسنکرون Asynchronous از انواع موتورهای الکتریکی با جریان متناوب AC هستند.
انواع الکتروموتور از نظر فاز
انواع دینام، موتور الکتریکی یا الکتروموتور از نظر فاز شامل الکتروموتور تک فاز و الکتروموتور سه فاز می‌شوند که در ادامه محتوا به بررسی آن‌ها پرداخته‌ایم.
الکتروموتور تک فاز
این مدل الکتروموتور از پرمصرف‌ترین موتورهای الکتریکی است که از یک پیچه یا کلاف استفاده می‌کند و با یک منبع تغذیه متناوب تک فاز کار می‌کند. در انواع مدل‌های این نوع موتور الکتریکی روتور از نوع قفس سنجابی است. هنگامی که موتور به یک منبع تغذیه تک فاز متصل می‌شود، کلاف اصلی جریان متناوبی پیدا می‌کند که این جریان متناوب باعث تولید میدان مغناطیسی می‌شود. برای این که ضربات آغازی برای چرخش موتور تولید شود. این مدل موتورالکتریکی به استارتر نیاز دارد. از انواع موتورالکتریکی تک فاز می‌توان موارد زیر را نام برد:
- الکتروموتور تک فاز AC با خازن دائمی اسپیلت
- الکتروموتور ت فاز ac با استارت خازنی
- الکتروموتور با فاز شکسته تک فاز ac
الکتروموتور سه فاز
برای کاربردهای که به توان بالاتر نیاز باشد از الکتروموتور سه فاز استفاده می‌شود. برای این که میدان مغناطیسی دوار درون این نوع الکتروموتور ایجاد شود از اختلاف فاز موجود بین فازهای منبع تغذیه استفاده می‌شود. روتور که شامل تعدادی هادی مسی است القای جریان از طریق القای الکترومغناطیسی در این هادی میدان مغناطیسی متعادل ایجاد می‌شود.
نحوه انتخاب الکتروموتور
در هنگام انتخاب الکتروموتور اولین نکته توجه به برق تک‌فاز یا سه فاز بودن محل نصب است. الکتروموتورها بر اساس موارد زیر انتخاب می‌شوند:
- توان
- دور
- نحوه نصب
در صورتی که توان موتورالکتریکی مشخص نباشد، توان را با در نظر گرفتن گشتاور خروجی موردنیاز می‌توان مشخص کرد. توان و گشتاور الکتروموتور به ترتیب بر حسب کیلووات و نیوتن‌متر بیان می‌شود. با توجه به دور نهایی دستگاه متحرک، الکتروموتور باید انتخاب شود. موتورهای الکتریکی را روی پایه می‌توان نصب کرد. در صورتی که به صورت مستقیم الکتروموتور به هیدروموتور یا گیربکس کوپل شود باید فلنج در خروجی وجود داشته باشد. بسته به نیاز مشتری فلنج می‌تواند به صورت بزرگ B5 و به صورت کوچک B14 باشد. پوسته الکتروموتور در دو جنس آلومینیوم و چدن وجود دارد که انتخاب جنس پوسته باید با توجه به گزینه‌های زیر باشد:
- میزان لرزش دستگاه
- وزن موردنیاز
- شرایط کاری
برای تعمیر االکتروموتور AC و AC و تعمیر ژنراتور باید به تعمیرکاران مجاز و باتجربه‌ای که در این زمینه فعالیت می‌کنند، مراجعه کنید.
نحوه محافظت از الکتروموتور و دلایل خرابی آن
از دلایل خرابی الکتروموتور می‌توان موارد زیر را نام برد:
داغ شدن و دماهای بالا
اگر به هر دلیلی موتورالکتریکی بیش از حد گرم شود باعث کاهش بهره‌وری موتور الکتریکی می‌شود. به همین دلیل در مناطقی که موتور کار می‌کند باید یک سیستم تهویه مناسب و یک سیستم خنک‌کننده وجود داشته باشد. برای این که از داغ شدن الکتروموتور جلوگیری شود باید از رله محافظ در مدار استفاده شود تا جریان مدار الکتروموتور در مواقع بحرانی قطع شود.
آلاینده‌ها و گرد‌وخاک
گرد‌وخاک باعث مسدود شدن فن خنک‌کننده می‌شود و دمای موتور را افزایش می‌دهد. اگر روی عایق سیم‌پیچ گرد‌وخاک بنشیند عملکرد موتور کاهش پیدا می‌کند.
جریان بیش از حد
هنگامی که از موتورالکتریکی بیش از حد استفاده شود، می‌تواند عملکرد آن را کاهش دهد. برای محافظت از موتورهای الکتریکی باید از انواع رله‌های کنترل بار الکتریکی استفاده شود.
رطوبت و شرجی
رطوبت و شرجی باعث خوردگی یاتاقان‌ها، روتورها و شفت موتور می‌شود. برای جلوگیری از موتور و افزایش طول عمر آن باید هنگامی که موتور کار می‌کند، رطوبت نسبی زیر ۸۰ درصد حفظ شود.
لرزش‌ها
لرزش موتور به دلایل مختلفی مانند ناهماهنگی موتور و خوردگی قطعات بروز پیدا می‌کند. برای جلوگیری از لرزش موتور باید تراز بودن آن را بررسی کنید.
بیشتر بخوانید: الکتروموتور و کاربرد آن در صنعت چیست ؟
سخن پایانی
الکتروموتور وسیله‌ای است که تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی را انجام می‌دهد. موتور الکتریکی، دینام یا الکتروموتور به صورت دوار و خطی تولید می‌شود. الکتروموتورها انواع مختلفی دارند که از مدل گوناگون آن می‌توان به الکتروموتور با جریان مستقیم DC، الکتروموتور با جریان متناوب AC، الکتروموتور تک و فاز و سه فاز اشاره کرد.
برای انتخاب الکتروموتور باید به توان، نحوه نصب و دور آن توجه کنید. پوسته الکتروموتور که جنس آلومینیوم و چدن دارد باید بر اساس میزان لرزش موتور، وزن موردنیاز و شرایط کاری جنس پوسته را انتخاب کنید. برای نگهداری از الکتروموتور باید آن را از رطوبت، گرد‌وخاک، لرزش، دمای بالا و جریان بیش از حد دور نگاه دارید. مجموعه ما (همیار موتور) انواع مدل‌های الکتروموتور را عرضه می‌کند .