الکتروموتور، موتور یا دینام دستگاهی است که انرژی الکتریکی را به مکانیکی تبدیل کرده و سبب حرکت می شود. با توجه به برق ورودی به الکتروموتور بر حسب تک فاز یا سه فاز بودن، می توان الکتروموتور را نیز به دو دسته تک فاز و سه فاز تقسیم بندی کرد. الکتروموتور سه فاز بیشتر در مناطق صنعتی استفاده می شود، زیرا قطع و وصل شدن جریان برق در آن ها بسیار کم و تقریباً نزدیک به صفر است.
توان الکتریکی بالاتر، راه اندازی راحت تر، قدرت بیشتر، لرزش کمتر، راندمان بیشتر و … از مزایای الکتروموتور سه فاز در مقایسه با الکتروموتور تک فاز است. به منظور کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تفاوت الکتروموتورهای تک فاز و سه فاز تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
برق تک فاز و سه فاز چه تفاوتی دارند؟
برق تک فاز، برقی است که دارای یک رشته فاز بوده و برق سه فاز، برقی است که دارای سه رشته فاز است. برق تک فاز قطع و وصل می شود و جریان آن کم و زیاد می گردد، به همین منظور جهت تغذیه ماشین آلات صنعتی اغلب از برق تک فاز استفاده نشده و از برق سه فاز استفاده می شود.
در ساختمان های مسکونی برق تکفاز و سه فاز موجود است، از برق سه فاز جهت تغذیه تجهیزاتی مانند آسانسور، دستگاه های تهویه و … استفاده می شود و از برق تک فاز به منظور تامین انرژی در سایر وسایل برقی استفاده می شود.
در ساختمان های مسکونی وسایل برقی خانه به برق تک فاز متصل است، این برق بارها قطع و وصل می شود، بنابراین توصیه می گردد تا حتماً از محافظ برق در ساختمان ها استفاده گردد تا وسایل آسیب نبینند. مزیت برق سه فاز آن است که قطعی در آن وجود ندارد و اگر یکی از فازها قطع شود، فاز دیگر جبران کرده و فازها همدیگر را ساپورت می کنند.
الکتروموتور تک فاز چیست؟
الکتروموتور تک فاز از دو سیم پیچ تشکیل شده است، یکی سیم پیچ اصلی و دیگری نقش راه انداز دارد. وظیفه سیم پیچ راه انداز ایجاد میدان مغناطیسی دوار است و بعد از راه اندازی موتور از مدار خارج می گردد. این الکتروموتورها در انواع فاز شکسته، خازن دار، قطب چاکدار، دفعی، سنکرون، اونیورسال و … در بازار موجود هستند.
هرکدام از الکتروموتورهای تک فاز مورد اشاره، ساختار و ویژگی های مربوط به خود را دارند. برای مثال الکتروموتور تک فاز شکسته گشتاور راه اندازی کمی دارند. الکتروموتور تک فاز خازن دار در سه نوع خازن دائم، خازن موقت و یا خازن دائم و موقت طبقه بندی می شود. الکتروموتور اونیورسال قابلیت کار با برق مستقیم و متناوب را داشته و سرعت آن ها تا 20 هزار دور در دقیقه می رسد.
الکتروموتور سه فاز چیست؟
الکتروموتور سه فاز را به روش ستاره ای یا مثلثی راه اندازی می کنند. ممکن است الکتروموتور سه فاز از استاندارد IEC یا VDE تبعیت کند. اگر استاندارد مورد استفاده در الکتروموتور IEC باشد سر هر سیم پیچ با U1,V1,W1 و انتهای هر سیم پیچ با U2,V2,W2 مشخص می شوند و اگر الکتروموتور سه فاز از استاندارد VDE استفاده کند، سر سیم پیچ با U,V,W و انتهای سیم پیچ با X,Y,Z مشخص می شوند.
اگر از اتصال ستاره ای در الکتروموتور سه فاز استفاده شود سه انتهای سیم پیچ یعنی U2,V2,W2 به هم متصل شده و هر کدام از سرهای سیم پیچ یعنی U1,V1,W1 به فازهای L1,L2,L3 متصل می شوند.
اگر از اتصال مثلثی در الکتروموتور سه فاز استفاده شود، فاز L1 به U1,W2 و فاز L2 به V1,U2 و در نهایت فاز L3 به V2,W1 وصل خواهند شد. توان الکتروموتور سه فاز در حالت مثلثی از حالت ستاره ای بیشتر بوده و تقریبا سه برابر است. در مراکز صنعتی که به توان بالاتری نیاز است از الکتروموتور سه فاز مثلثی استفاده می کنند.
تفاوت الکتروموتور تک فاز و سه فاز چیست؟
الکتروموتور سه فاز از برق سه فاز و الکتروموتور تک فاز از برق تک فاز تغذیه می کند، اما از تفاوت های اصلی الکتروموتورهای تک فاز و سه فاز می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قدرت الکتروموتور سه فاز از الکتروموتور تک فاز بیشتر است.
- راندمان موتورهای سه فاز از تک فاز بیشتر است.
- جریان موتورهای سه فاز ثابت بوده و قطعی بسیار کمی دارد، اما جریان در موتور تک فاز متناوب و با قطع و وصلی فراوانی همراه خواهد بود.
- نحوه راه اندازی موتورهای سه فاز در مقایسه با تک فاز راحت تر است.
- لرزش موتورهای سه فاز در مقایسه با موتورهای تک فاز بسیار کمتر است.
- توان الکتروموتورهای تک فاز محدود بوده و تا 5 اسب بخار را پشتیبانی می کنند.
- الکتروموتور سه فاز دارای 3 سیم پیچ است که با 120 درجه الکتریکی اختلاف روی استاتور قرار گرفته اند و الکتروموتور تک فاز دارای دو سیم پیچ است که با اختلاف زاویه 90 درجه الکتریکی نسبت به هم قرار گرفته اند ( یکی از سیم پیچ ها نقش راه انداز داشته و با راه اندازی الکتروموتور از مدار خارج می شود.)
- الکتروموتور تک فاز در مقایسه با نوع سه فاز هزینه تهیه و تعمیر و نگهداری کمتری دارد.
- ساختار الکتروموتور تک فاز در مقایسه با نوع سه فاز ساده تر است.
- ابعاد الکتروموتور تک فاز بزرگتر از الکتروموتور سه فاز است.
- ولتاز خروجی الکتروموتور تک فاز تا 230 ولت و در الکتروموتور سه فاز تا 415 ولت است.
- طول عمر الکتروموتور سه فاز از الکتروموتور تک فاز بیشتر است، زیرا در حالت تک فاز یک سیم پیچ تمامی جریان را حمل می کند و اما در الکتروموتور سه فاز جریان میان سیم پیچ ها به اشتراک گذاشته می شود و تلفات مس در سیم پیچ ها کمتر خواهد بود.
بیشتر بخوانید: معرفی انواع الکتروموتور تک فاز
نتیجه گیری
با توجه به تفاوت الکتروموتورهای تک فاز و سه فاز لازم است تا بر حسب نیاز، مورد مصرف و میزان بودجه از الکتروموتور تک فاز یا سه فاز استفاده شود. اغلب از نوع تک فاز در مصارف خانگی استفاده شده و از موتور سه فاز در محیط های صنعتی استفاده می گردد. توصیه میگردد تا تعمیر و نگهداری هر کدام از این الکتروموتورها توسط شرکت معتبر انجام پذیرد.
یکی از بهترین شرکت ها در این زمینه شرکت همیار موتور است. همیار موتور در زمینه تعمیر الکتروموتور ac، تعمیر الکتروموتور dc، تعمیر الکتروموتور AC و DC، تعمیر الکتروموتور فشار قوی، تعمیر ژنراتور و … تلاش می کند تا با بهره گیری از نیروهای متخصص و مجرب بهترین کیفیت را در کوتاه ترین زمان ممکن و مقرون به صرفه ترین هزینه به مراجعه کنندگان خود ارائه نماید.